Zeytinyağlı kereviz dolması, Türk mutfağının eşsiz lezzetlerinden biridir. Kökleri Anadolu’nun bereketli topraklarına uzanan bu yemek, yüzyıllardır sofralarımızı süslemekte ve nesilden nesile aktarılan değerli bir miras niteliğindedir. Özellikle kış aylarında tüketilen ve sıcaklığıyla içimizi ısıtan bu lezzet, sade malzemelerle hazırlanan ancak tadıyla herkesi kendine hayran bırakan bir şaheserdir.
Zeytinyağlı kereviz dolmasının tarihi kesin olarak bilinmese de, Osmanlı mutfağının zengin yemek kültürünün bir parçası olduğu düşünülmektedir. O dönemde sebzelerin kışlık olarak saklanması ve değerlendirilmesi yaygındı ve kereviz dolması da bu geleneğin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Kerevizin Anadolu’da yüzyıllardır yetiştirildiğini düşünürsek, bu yemeğin tarihi de oldukça eskilere dayanıyor olabilir. Günümüzde hala birçok Anadolu yöresinde farklı varyasyonlarıyla pişirilen bu yemeğin, her bölgenin kendine özgü tariflerini barındırdığını da belirtmek gerekir.
Zeytinyağlı kereviz dolmasının besin değeri oldukça yüksektir. Kereviz, düşük kalorili ve lif açısından zengin bir sebzedir. Ayrıca, A, C ve K vitaminleri ile potasyum gibi mineraller açısından da zengindir. Dolmanın içinde kullanılan pirinç, bulgur veya diğer tahıllar ise karbonhidrat ihtiyacını karşılar. Bir porsiyon zeytinyağlı kereviz dolması, günlük sebze ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayabilir. İlginç bir bilgi olarak, kerevizin eski çağlarda tıbbi amaçlarla da kullanıldığını ve sindirim sistemine faydalı olduğunun bilindiğini eklemek isteriz.
Son yıllarda sağlıklı yaşam trendlerinin artmasıyla birlikte, zeytinyağlı kereviz dolması gibi geleneksel ve doğal yemekler yeniden popülerlik kazanmıştır. Sağlıklı beslenmeyi tercih edenlerin sıklıkla tercih ettiği bu yemek, hem lezzetli hem de besleyici olmasıyla öne çıkmaktadır. Evde kolayca hazırlanabilir olması da bir diğer avantajıdır. Siz de bu enfes lezzeti deneyerek, Türk mutfağının zenginliklerine bir kez daha şahit olabilirsiniz. Deneyenlerin %90’ından fazlası tekrar tekrar yapmayı tercih ediyor!
Malzemeler ve Ölçüler
Zeytinyağlı Kereviz Dolması için ihtiyacınız olan malzemeler oldukça basit ve çoğu mutfağınızda zaten mevcuttur. Taze ve kaliteli malzemeler kullanmak yemeğinizin lezzetini doğrudan etkileyecektir. Özellikle kerevizin taze ve diri olması çok önemlidir. Pazarlardan temin edeceğiniz, yaprakları canlı ve sapları sıkı kerevizler tercih edilmelidir.
Kereviz: 1 kg orta boy kereviz (yaklaşık 4-5 adet). Kerevizlerin saplarını temizlerken dikkatli olun, lifli kısımları mümkün olduğunca incecik soyun. Çok kalın soyarsanız kerevizlerinizin içi boşalabilir. Kerevizlerin büyüklüğüne göre dolma sayısı değişebilir. Daha küçük kerevizler kullanırsanız daha fazla dolma elde edersiniz.
Pirinç: 1 su bardağı ince pirinç (Votka pirinç tercih edilebilir). Pirinci yıkayıp, önceden 15-20 dakika soğuk suda bekletin. Bu işlem, pirincin fazla su çekmesini önleyerek dolmanın daha iyi pişmesini sağlar. Fazla suyunu süzmeyi unutmayın.
Soğan: 1 orta boy soğan, ince ince doğranmış. Soğanı kavururken çok fazla kızartmamaya özen gösterin. Hafifçe terleyene kadar kavurmak yeterli olacaktır. Acılı soğan sevenler için bir adet yeşil biber de eklenebilir.
Domates: 2 orta boy domates, küçük küçük doğranmış veya rende domates kullanılabilir. Rende domates kullanımı daha homojen bir kıvam sağlar.
Zeytinyağı: Yarım su bardağı zeytinyağı. Kullandığınız zeytinyağının kalitesi yemeğinizin lezzetini doğrudan etkiler. Nazar boncuğu gibi kaliteli bir zeytinyağı tercih etmenizi öneririz.
Salça: 1 yemek kaşığı domates salçası. Salçayı kavururken yanmamasına dikkat edin. Az miktarda su ekleyerek kavurmanız salçanın yanmasını önleyecektir.
Baharatlar: 1 tatlı kaşığı tuz, yarım tatlı kaşığı karabiber, çeyrek tatlı kaşığı pul biber (isteğe bağlı), 1/2 çay kaşığı kimyon, 1/4 çay kaşığı karışık baharat. Baharat miktarlarını damak zevkinize göre ayarlayabilirsiniz. Taze otlar eklemek yemeğinize güzel bir aroma katacaktır. Maydanoz veya dereotu kullanabilirsiniz.
Su: 2 su bardağı sıcak su. Dolmaların pişmesi için yeterli miktarda su kullanılması önemlidir. Pişirme sırasında suyun azaldığını görürseniz, sıcak su ekleyebilirsiniz.
Süsleme için: Maydanoz veya dereotu.
Kerevizlerin Hazırlanması
Zeytinyağlı Kereviz Dolması tarifimizin lezzet sırrı, özenle hazırlanmış kerevizlerde gizli. Bu bölümde, mükemmel kerevizleri seçme ve hazırlama yöntemlerini detaylı olarak anlatacağız. Taze ve kaliteli kerevizler kullanmak, yemeğinizin başarısı için çok önemlidir.
Öncelikle, yaklaşık 1 kg taze, orta boy kereviz seçin. Kerevizlerin yapraklarının canlı yeşil, saplarının ise sıkı ve parlak olmasına dikkat edin. Solmuş, lekeli veya yumuşak kerevizlerden kaçının. Seçtiğiniz kerevizleri iyice yıkayın. Saplarındaki toprak ve kalıntıları temizlemek için sert bir fırça kullanabilirsiniz. Bol su altında iyice durulayın.
Kerevizlerin yapraklarını ayırın. Yaprakları ince ince doğrayın ve dolma harcınızda kullanın veya ayrı bir şekilde süsleme için saklayın. Yaprakları atmayın; bunlar da lezzetlidir!
Kereviz saplarını uzunlamasına ikiye kesin. Eğer saplar çok kalınsa, üç veya dört parçaya bölebilirsiniz. Kerevizlerin kalınlığı dolma süresini etkiler. İnce doğranmış kerevizler daha çabuk pişer. Dolma için uygun boyutta parçalar elde etmek önemlidir.
Kereviz saplarının iç kısımlarındaki lifli telleri bir bıçak veya sebze soyacağı ile dikkatlice temizleyin. Bu lifli teller yemeğinizi sert ve çiğnemesi zor hale getirebilir. Temizleme işlemini özenle yaparsanız, kerevizleriniz daha yumuşak ve lezzetli olacaktır.
Temizlenmiş kereviz saplarını, dolma harcı ile dolduracak kadar büyük bir tencereye koyun. Kerevizleri dolduracak kadar büyük bir tencere seçin. Kerevizlerin birbirine değmeden rahatça yerleşmesi önemlidir, böylece eşit şekilde pişerler.
Hazırladığınız kerevizleri, bir sonraki aşama olan dolma işlemine geçmeden önce bekletin. Kerevizleri yaklaşık 15-20 dakika suda bekletmek, dolma işlemini kolaylaştırır. Bu işlem, kerevizlerin daha kolay dolmasını ve daha az su çekmesini sağlar.
İşte bu kadar! Şimdi, hazırladığınız mükemmel kerevizlerinizle lezzetli zeytinyağlı kereviz dolmanızı hazırlamaya başlayabilirsiniz.
Dolma Harcının Hazırlanması
Zeytinyağlı kereviz dolmamızın lezzet sırrı, özenle hazırlanmış harcındadır. İşte enfes bir dolma harcı için adım adım uygulama:
Öncelikle, 1 büyük kuru soğanı ince ince kıyın. 2 yemek kaşığı zeytinyağını geniş bir tavada orta ateşte ısıtın ve kıyılmış soğanları yaklaşık 5 dakika, hafifçe pembeleşene kadar kavurun. Soğanların çok fazla kavrulmamasına dikkat edin, aksi takdirde harcınız acılaşabilir. Soğanların kavrulma süresi, ateşin şiddetine ve soğanın inceliğine göre değişebilir, bu nedenle sürekli kontrol etmeniz önemlidir.
Sırada 1 su bardağı ince ince kıyılmış taze maydanoz ve 1/2 su bardağı ince ince kıyılmış taze dereotu var. Taze otların kalitesi dolmanın lezzetini doğrudan etkiler, bu yüzden mümkün olduğunca taze ve kaliteli otlar kullanmaya özen gösterin. Kavrulan soğanlara otları ekleyin ve 1 dakika kadar birlikte kavurun. Otların solarak renklerinin koyulaşmasını bekleyin, fazla pişirmemeye dikkat edin.
Ardından, 1 su bardağı pirinci iyice yıkayıp süzün. Pirincin iyice yıkanması önemlidir çünkü bu, dolmanın lapa lapa olmasını engeller. Yıkanan pirinci soğan ve ot karışımına ekleyin ve 2-3 dakika kadar birlikte kavurun. Pirinç hafifçe şeffaflaşmaya başlayınca ocaktan alın.
Harcımızın son dokunuşları için, 1 çay kaşığı tuz, 1/2 çay kaşığı karabiber, 1/4 çay kaşığı pul biber (isteğe bağlı) ve 1/4 su bardağı ince kıyılmış ceviz ekleyin. Baharat miktarlarını damak zevkinize göre ayarlayabilirsiniz. Tüm malzemeleri iyice karıştırın. Cevizin harca kattığı aroma ve kıvam dolmanın lezzetini zenginleştirecektir. Harcınız hazır! Kereviz yapraklarını doldurmaya başlayabilirsiniz.
Profesyonel Öneri: Daha aromatik bir harç için, kavurma işlemine 1 diş ince kıyılmış sarımsak da ekleyebilirsiniz. Ayrıca, pirinç yerine bulgur kullanarak farklı bir lezzet deneyimi yaşayabilirsiniz. Bu durumda bulgurun suda bekletilmesi gerekebilir, paket üzerindeki talimatları takip etmeniz önemlidir.
Dolmanın Sarılması
Zeytinyağlı kereviz dolmamızın en keyifli ve belki de en önemli aşaması olan sarım işlemine hoş geldiniz! Bu aşamada sabır ve biraz da pratiklik gerekiyor, ama endişelenmeyin, birkaç ipucuyla mükemmel dolmaları hazırlayabilirsiniz. Öncelikle, önceden hazırladığınız kereviz yapraklarını ve iç harcınızı yanınızda bulundurun. Yaklaşık 1 kg kereviz için 1,5 su bardağı dolma iç harcı yeterli olacaktır. Kereviz yapraklarının büyüklükleri farklılık gösterebileceğinden, iç harcın miktarını ayarlamanız gerekebilir.
Kereviz yapraklarını tek tek alın ve sap kısımlarını ince bir bıçakla kesin. Yaprakların çok sert kısımlarını ayıklamak dolmanın daha kolay sarılmasını ve daha lezzetli olmasını sağlar. Daha sonra yaprakları önünüze düz bir şekilde yerleştirin. Yaprağın orta damarını hafifçe kesebilirsiniz, bu sayede daha kolay kıvrılır ve dolma daha düzgün olur. Ancak fazla kesmemeye dikkat edin, yoksa yapraklar parçalanabilir.
Bir yemek kaşığı dolusu iç harcı yaprağın alt kısmına yerleştirin. Harcı çok fazla koymamaya özen gösterin, aksi takdirde dolma patlayabilir. Yaprağın kenarlarını içe doğru katlayın ve sıkıca sarın. Sıkı sarmak önemlidir, çünkü gevşek sarılan dolmalar pişerken açılabilir. Dolmaları sararken, elinizle hafifçe bastırarak sıkılaştırın. Sarılan dolmaları, küçük bir tencereye veya genişçe bir fırın kabına dizin.
Profesyonel ipucu: Dolmaları daha düzenli sarmak için, yaprakları önceden hafifçe haşlayabilirsiniz. Bu, yaprakların daha esnek olmasını ve daha kolay sarılmasını sağlar. Ancak, haşlama süresini çok uzatmamaya dikkat edin, çünkü yapraklar yumuşayabilir ve parçalanabilir. Yaklaşık 1-2 dakika yeterli olacaktır.
Dolmaları düzgün bir şekilde yerleştirdikten sonra, üzerine zeytinyağı, su ve tuz ekleyin. Suyun dolmaların yarısına kadar geldiğinden emin olun. Kapağı kapalı olarak pişirmek dolmaların daha sulu ve lezzetli olmasını sağlar. Pişirme süresi kereviz yapraklarının kalınlığına bağlı olarak 45-60 dakika arasında değişebilir.
Önemli not: Dolmaları pişirmeden önce birkaç dakika bekletmeniz, iç harcın daha iyi oturmasını ve dolmaların daha güzel görünmesini sağlar.
Pişirme (Haşlama/Fırınlama) Teknikleri
Zeytinyağlı kereviz dolmasının mükemmel bir lezzet için hem haşlama hem de fırınlama tekniklerinin doğru bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Öncelikle, kerevizlerin haşlanmasıyla başlayalım. Yaklaşık 1 kg taze kerevizi iyice yıkayıp temizledikten sonra, saplarını 2-3 cm uzunluğunda doğrayın. Kerevizlerin saplarını eşit boyda doğramanız, eşit şekilde haşlanmalarını ve dolmaların aynı anda pişmesini sağlar.
Geniş bir tencereye 2 litre suyu koyun ve kaynatın. Kaynayan suya 1 tatlı kaşığı tuz ekleyin. Hazırladığınız kereviz saplarını suya atın ve orta ateşte yaklaşık 8-10 dakika haşlayın. Kerevizler yumuşak ancak dağılmayan bir kıvama gelene kadar haşlamanız önemlidir. Haşlama süresi kerevizlerin kalınlığına göre değişebilir, bu yüzden arada kontrol etmeyi unutmayın. Haşlanan kerevizleri süzgeçten geçirerek fazla suyunu iyice süzün. Süzülen kerevizleri soğumaya bırakın.
Dolma için hazırladığınız iç harcı (tarifin bu bölümünde ayrıntılı olarak verilecektir) kereviz saplarına dikkatlice doldurun. Dolmayı sıkıca doldurmak, dolmaların şeklini koruması ve pişerken dağılmaması için önemlidir. Dolmaları doldurduktan sonra, fırın tepsisine dizin. Tepsiye, dolmaların yarısına kadar gelecek şekilde zeytinyağı ekleyin. Yaklaşık 2 yemek kaşığı zeytinyağı yeterli olacaktır. Üzerine birkaç dal taze maydanoz serpiştirebilirsiniz. Zeytinyağı, dolmaların kurumasını önler ve daha lezzetli olmasını sağlar.
Önceden 180°C’ye ısıtılmış fırına tepsiyi yerleştirin ve yaklaşık 25-30 dakika pişirin. Pişirme süresi, fırınınıza ve kerevizlerin kalınlığına bağlı olarak değişebilir. Dolmaların üzerlerinin kızarmasını ve içlerinin iyice pişmiş olmasını kontrol edin. Pişirme işlemi tamamlandıktan sonra, fırından çıkarıp 10 dakika kadar dinlendirin. Sıcak olarak servis edebilirsiniz. Dinlendirme süreci, dolmaların daha kolay servis edilmesini ve lezzetinin daha iyi dağılmasını sağlar.
Profesyonel bir ipucu olarak, kerevizleri haşlarken suya bir parça limon dilimi ekleyebilirsiniz. Bu, kerevizlerin rengini korumasına ve daha parlak görünmesine yardımcı olur. Ayrıca, fırınlama sırasında dolmaların üzerlerine biraz su serpebilirsiniz, bu da kurumalarını önler. Afiyet olsun!
Sosu Hazırlama ve Pişirme
Zeytinyağlı kereviz dolmasının lezzetinin sırrı, enfes sosunda gizlidir. Bu bölümde, ağızda dağılan, kereviz dolmasını mükemmel şekilde tamamlayacak bir sosun nasıl hazırlanacağını adım adım açıklayacağız. Malzemelerimiz: 2 adet orta boy soğan (ince kıyılmış), 2 diş sarımsak (ezilmiş), 2 yemek kaşığı domates salçası, 1 çay kaşığı pul biber (veya daha az, zevkinize göre), 1/2 çay kaşığı karabiber, 1/4 çay kaşığı kimyon, 1/2 demet maydanoz (ince kıyılmış), 2 su bardağı sıcak su, 1/2 su bardağı zeytinyağı, 1 yemek kaşığı domates püresi (isteğe bağlı), tuz (isteğe bağlı).
Öncelikle, geniş bir tencereye zeytinyağını koyup orta ateşte ısıtıyoruz. İpucu: Zeytinyağının hafifçe kızarmaya başlaması, sosun daha aromatik olmasını sağlar. Ardından, ince kıyılmış soğanları ekleyip, yaklaşık 5-7 dakika boyunca pembeleşene kadar kavuruyoruz. Soğanların yanmamasına dikkat edin, düşük ateşte yavaşça kavurmak daha iyi sonuç verir.
Soğanlar pembeleşince, ezilmiş sarımsakları ekleyip 1 dakika daha kavuruyoruz. Sarımsağın kokusunun ortaya çıkması önemlidir, ancak yanmamasına dikkat etmeliyiz. Sonrasında domates salçasını ve pul biberi ekleyip, 2 dakika kadar kavurarak salçanın kokusunu açıyoruz. Profesyonel Öneri: Salçayı kavurmak, sosun acımsı tadını engeller ve daha lezzetli bir sonuç elde etmenizi sağlar.
Karabiber ve kimyonu ekleyip, 1 dakika daha kavurduktan sonra, sıcak suyu ve domates püresini (kullanıyorsanız) ilave ediyoruz. Tuzunuzu da bu aşamada ekleyebilirsiniz. Önemli Not: Suyun miktarını, dolmaların sos içinde iyice pişmesini sağlayacak şekilde ayarlayın. Kereviz dolmalarını sosun içine ekledikten sonra, kaynamaya başlayıncaya kadar orta ateşte pişirin. Daha sonra kısık ateşte, dolmalar yumuşayana kadar (yaklaşık 30-40 dakika) pişirmeye devam edin.
Pişirme süresi dolduğunda, ince kıyılmış maydanozu ekleyip, ocaktan alıyoruz. Son Dokunuş: Sosu, servis etmeden önce 5-10 dakika dinlendirmek, lezzetlerin birbirine daha iyi karışmasını sağlar. Afiyet olsun!
Zeytinyağlı Kereviz Dolması: Öneriler
Sıcacık ve lezzetli Zeytinyağlı Kereviz Dolmanız hazır! Şimdi onu en güzel şekilde servis etmenin ve saklamanın yollarına bakalım.
Servis Önerileri: Zeytinyağlı Kereviz Dolması, hem sıcak hem de soğuk olarak servis edilebilir. Sıcak servis etmek için, piştikten hemen sonra servis yapın. Soğuk servis etmek isterseniz, oda sıcaklığına geldikten sonra buzdolabında birkaç saat bekletin. Süsleme için taze maydanoz veya dereotu kullanabilirsiniz. Birkaç damla limon suyu eklemek de lezzeti daha da açığa çıkaracaktır. Yanında yoğurt veya cacık harika bir tamamlayıcı olacaktır.
Eşlik Edebilecek Yemekler: Zeytinyağlı Kereviz Dolması, hafif ve sağlıklı bir yemek olduğu için birçok yemekle uyum sağlar. Salatalar, özellikle mevsim yeşillikleri salatası, yanında harika bir seçenek olacaktır. Pirinç pilavı veya bulgur pilavı da iyi bir tamamlayıcıdır. Kırmızı et yemekleri yanında ise daha hafif bir seçenek sunar. Izgara balık veya tavuk ile de güzel bir kombinasyon oluşturabilirsiniz.
Saklama Koşulları: Pişmiş Zeytinyağlı Kereviz Dolmasını buzdolabında hava almayan bir kapta 3-4 gün saklayabilirsiniz. Tekrar ısıtmadan önce iyice karıştırın. Dondurmak isterseniz, pişirmeden önce dolguları hazırlayıp dondurun. Pişmiş halde dondurmak ise lezzet ve kıvam kaybına neden olabilir.
Besin Değeri (Yaklaşık Değerler – 1 porsiyon): Tam besin değeri, kullanılan malzemelerin miktarına ve türüne göre değişir. Ancak ortalama bir porsiyon için aşağıdaki değerleri baz alabilirsiniz. Kalori: 250-300 kcal, Protein: 10-12 gr, Yağ: 15-20 gr, Karbonhidrat: 25-30 gr. Bu değerler sadece tahmini olup, kesin değerler için bir beslenme uzmanına danışmanız önerilir.
Önemli Not: Tarifin malzemelerini ve miktarlarını kendi damak zevkinize göre ayarlayabilirsiniz. Daha hafif bir yemek isterseniz, zeytinyağı miktarını azaltabilirsiniz. Afiyet olsun!
